Fai fagafao
Matou te iloa le aogā o fagafao i tagata ma e faasili ia i matou lou maua faatasi ma le aiga le aogā o le fai o se fagafao.
O le maua atu o se faatagana e tausi ai se fagafao i lou fale o se vaega taua o lau maliega mautotogi O lou lē faailoa mai o se fagafao e ono soli ai lau maliega ma e mafai foi ona fai ma faaletonu i le soifua maloloina ma le saogalemu.
O le fai o se fagafao ua e talia ai le avea o oe ma fai fagafao lelei e tusa ma lou usitaia o tulafono laiti a le pulega faalotoifale ma faiga ua saunia e Kāinga Ora.
Gaioiga e fai pe a fia tausi sau fagafao
E taua lou faailoa mai o se fagafao o vaai i le taimi nei, po o lou manao foi e fai sau maile, pusi po o se lafumanu.
E aogā lo matou iloa o sau fagafao o vaai e:
- Mautinoa ai e leai sau sala. E ono maoti lava tulafono mo le fai o se fagafao (e aofia ai ma pusi) pe a e nofo i se apitaga i totonu o se nofoaga tele.
- E iloa ai e la matou aufaigaluega ma fai konekarate pe a asiasi atu
- Mautinoa o sa‘o faamatalaga o lau maliega mautotogi. E iai maliega tuai e le faataga ai maile, ma e mafai ona suia le vaega lea e mautinoa ai e te le o solia lau maliega.
Afai o se maile lau fagafao po o le fai o se lafumanu, e moomia lou sainia o se Faamatalaga Fai Fagafao ma e talia lou tausi lelei i lau fagafao.
E taua faamatalaga faamaonia mo le tausiga o meaola i lou fale ma e mafai na e valaau mai i le 0800 801 601 matou te iloa ai tulaga tonu o lau fagafao.
Maimoa mai e te iloa ai faiga lelei pe a ua e manao e fai se fagafao i lou fale.
- Maile
- Pusi
- Lafumanu (povi, mamoe, solofanua, puaa, oti) o tausi faafagafao
- Manulele, i‘a ma meaola laiti
E muamua siaki lou fale pe fetaui ma le ola ai o se fagafao, a fetaui tulaga uma, ona faataga lea o lau fagafao i le fale. Pau le mea e te popole i ai o le vaai lelei, ma mautinoa e le o faalavelave i tuaoi ma maua ai lou fiafia.
E iai tulaga e le mafai ai ona matou faataga fagafao i lou fale. Atonu ua talafeagai na faasa se fagafao ona e lē fetaui ma lou fale (e pei o pa puipui po o le lauiti o le fale), po o le feai o le meaola. E faailoa atu pe afai o lea ma e le taofia ai lou talosagaina o se isi iloiloga pe afai ua e manatu e le sa‘o le faaiuga.
O lau matafaioi le ola lelei o lau fagafao, malosi ma fiafia, e pei o isi tagata fai fagafao i Niu Sila. O nai mea e moomia na e saunia mo lau fagafao e aofia ai:
- Meaai
- Suavai
- Faamalositino
- Pili totogi fomai manu
- Microchipping
- Tuipuipui
- Taoto e le mafai na fanafanau
- Lesitala
- Togafitiga anufe ma utu fiti
Afai e iai sau taifau, e talosagaina lou taofiofi o le maile pe a asiasi atu sui o Kāinga Ora po o fai konekarate. Taofiofi lau taifau pe a faia se asiasiga, e pei o le:
- Tuu i totonu o lau taavale ma loka faitotoa. Mautinoa ua vili i lalo le faamalama mo sina ea malu ma tuu ai ma se apa vai.
- Fai se manoa i le ua e taofiofi ai e se tagata o vaaia.
- O se manoa e malosi, e lē matala pe motu gofie. E mafai na faapa se mea e tuu ai po o le sai i se laau, ae lē fetaui pe a sai i se ‘au o le faitotoa, po o se mea o tatu‘i i le eleele e taofiofi ai.
- Loka i se potu/faletaavale/faleteu mea faitogalaau ma nonoa i se meafale e lē mafai na fetosoai e le maile. Manatua o iai se apa vai, ma faamanatu i tamaiti e aua le tatala le faitotoa ma aua le tatala esea le manoa o taofiofi ai.
- Ave lau maile e faasavali pe a asiasi atu le aufaigaluega a le pulega i lou fale.
Faamatalaga faamaonia e taofiofi ai lau taifau [PDF, 478 KB]
Aisea e tatau ai ona ou faia se tulaga faapenei?
E puipui e taifau i tatou ma o tatou aiga. E iai maile e fia puipui i lona aiga ma e lē fiafia i tagata, aufaigaluega ma au fai konekarate o asiasi atu.
E le mafai ona ulufale atu le aufaigaluega i se fanua po o le fale pe afai e le o taofiofi mau se maile. E moomia le fai o la matou galuega e mautinoa ai o mafanafana, matū ma saogalemu lou fale, ma e fautuaina le taofiofi mau o lau taifau.
If you’re worried about a pet’s welfare or suspect mistreatment, contact the SPCA(external link). For issues like roaming dogs, excessive barking, nuisance behaviour, or attacks, get in touch with your local council’s Dog Control unit.
Vaitau Mafanafana - Faamālū tino o fagafao
E te iloa e sili atu na lagona e meaola le vevela na i lo tatou? Ua lisi atu fautuaga e ono e maua ai e meaola le saogalemu.
- Suavai ma le paolo - Faataatia ma faatumu ipu i vai fou ma tele faapaologa mo au fagafao i le taimi atoa o le aso – tusa lava pe ua sui le tulaga o le la.
- Faaeva i aso mālū - Faagaioi lau maile pe a mālū manaia le taeao po o le afiafi.
- Vevela tele i le savali - A e lagona le vevela tele o le simā po o le oneone, o lona uiga e vevela tele foi mo au fagafao.
- E mu foi le tino o fagafao - E sili atu na lamatia fagafao e lē paauli tele le pa‘u, tago e uu le isu, taliga ma le manava i se kulimi mo le la e puipuia ai.
- E ono lamatia pe a vevela tele totonu o taavale - Aua lava ne‘i tuu na o lau fagafao i totonu o lau taavale. E te ono sala ai i le $300. Faafesootai loa le Ofisa o Leoleo po o le SPCA o lata ane, pe a e tau atu i se maile ua tafiti solo o loka i totonu o se taavale.
- Oti fulufulu - E aogā le oti o fulufulu o lau fagafao e tau mālū ai, ae aua le soona selea mutua, e puipuia le tino i fulufulu mai le mu i le la.
Vaitau Malūlū - Vaai fagafao mai le malūlū
E leai se eseesega o fagafao ma le tagata ola, e iloa foi e le meaola le manaia o le mafanafana i le vaitau malulu. E ola lelei ma manuia fagafao i le vaitau malulu i tausiga nei:
- Fale ma le mafanafana- A e faalogoina lou maalili, e faapena foi au fagafao. Ave i totonu o le fale pe a leaga le tau pe a mafai. A faanofo lau fagafao i fafo, ia mautinoa o faanofo i se mea e malu lelei ai ma mafanafana, e lē susū gofie ma e lē saviligia.
- Meaai ma le suavai - E faalē fiafia tele meaola e tataa i fafo pe a malulu, e lelei le faaaoga o meataalo ma mea faasufi i le taimi e fafaga ai e lelei mo le mafaufau ma le tino. E manaia foi le fai ma siaki le apa vai i aso taitasi e le o aisā, po o liu aisa.
- Faagaioi lelei - E fiafia tele tamai maile e savalivali, tusa lava pe malulu ma timuga. Taumafai e faasavali i aso taitasi e maua ai le malosi ma faaola ai le mafaufau. E aogā manoa e fai le sulu e iloa gofie ai fagafao pe a tau pogisa le taeao po o le afiafi.
- Fuafuaga mo tulaga faafuasei mo tagata o tou fale faatasi - e tatau na aofia ai tagata uma o le aiga, faapena meaola.
Uma na faafou le itulau: 1 December 2025